یائسگی چیست؟
یائسگی یا منوپوز یکی از مراحل طبیعی زندگی زنان به حساب میآید و به معنی پایان یافتن قاعدگی است. در این مرحله دیگر تخمکگذاری انجام نمیشود، در نتیجه چرخۀ قاعدگی برای همیشه متوقف میشود و امکان باروری و تولیدمثل نیز از بین میرود. این اتفاق در زندگی تمام زنان رخ میدهد و بهدلیل نوسانات شدید هورمونی، افراد علائمی را تجربه میکنند که گاه با هم متفاوت است. برخلاف باور خیلی از مردم یائسگی یک بیماری نیست بلکه مرحلهای طبیعی از زندگی زنان است و فواید یائسگی نیز اثبات شده است. در ادامۀ این مطلب جنبههای مختلف یائسگی را بررسی خواهیم کرد. با مادامون همراه باشید.
یائسگی از چه سنی آغاز میشود؟
همان طور که بالاتر نوشتیم یائسگی مرحلهای طبیعی از زندگی هر هر زنی است و علائم شروع و سن یائسگی در هر فرد متفاوت است. یائسگی معمولا بین 45 تا55 سالگی اتفاق میافتد. اما آمار نشان میدهد که یائسگی لزوما در میانسالی رخ نمیدهد. گاهی پیش از40سالگی نیز به وجود میآید که به آن یائسگی زودرس میگویند. دربارۀ علت یائسگی زودرس گفتهاند که برخی زنان جوان بعد از عمل جراحی برداشتن رحم یا در اثر آسیب دیدن تخمدانها پیش از 40 سالگی یائسه میشوند. یائسگی قطعی به زمانی گفته میشود که یک زن به طور متوالی 12 ماه پریود نشود و یکسال از آخرین قاعدگی او گذشته باشد. اگر هنوز یائسه نشدید، به مقاله سندروم پیش از قاعدگی سر بزنید.
علائم یائسگی
یائسگی در سنین مختلف اتفاق میافتد. در این زمان تخمدانها به میزان کمتری هورمونهای زنانه خصوصا استروژن را ترشح میکنند و کمکم علائم یائسگی پدیدار میشود. وقوع علائم و شدت آن نیز در افراد مختلف است و نمیتوان علائم قطعی برای آن ذکر کرد. اما علائمی که بین افراد شایع است این موارد هستند:
1-بینظمی در قاعدگی: علائم یائسگی قبل از آن آغاز میشود و تا زمانی که یائسگی قطعی شود ادامه دارند. در این زمان ممکن است قاعدگیهای بینظم و ناگهانی را تجربه کنید. توجه کنید که در صورت خونریزیهای غیرطبیعی بهتر است به پزشک مراجعه کنید. برای کنترل خونریزی میتوانبد از تامپون استفاده کنید.
2-گرگرفتگی و تعریق شبانه: گرگرفتگی شایعترین علامتی است که بیش از 60% زنان از آن شکایت میکنند. در این حالت فرد گرمای شدیدی در قسمت صورت، سر و قفسه سینه حس میکند که گاه بسیار ناخوشایند و آزاردهنده است. این احساس گرما چند دقیقه طول میکشد و موجب لرز، تعریق زیاد و اختلال در خواب هم میشود. فراموش نکنید که استرس و فشار روحی میتواند این عارضه را تشدید کند.
3- تغییرات خلقی: عموما زنان در دوران یائسگی علاوه بر تغییرات جسمی دچار تغییرات خلقی هم میشوند. احساس پیری، اختلال در تمرکز، زیاد شدن ساعات خواب و افسردگی از جمله مواردی است که تاکنون گزارش شده است.
4-تغییر فعالیت جنسی: خشک شدن واژن، کاهش میل جنسی، احساس نیاز فوری به ادرار کردن نیز از علائمی هستند که در دوران یائسگی و قبل از آن به وجود میآید و عملکرد جنسی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد.
5-سایر تغییرات جسمی مثل افزایش وزن، چاقی شکمی و ریزش مو نیز میتواند جزو علائم یائسگی باشد.
تشخیص یائسگی با آزمایش خون
آیا لازم است همۀ زنان برای تشخیص یائسگی آزمایش بدهند؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم خیر. همان طور که گفتیم علائم یائسگی بین 45 تا 55 سالگی رخ میدهد. اکثر پزشکان متخصص یائسگی زنان را از روی علائمی که خود آنها گزارش میدهند تشخیص میدهند. علائمی مثل گرگرفتگی، قاعدگی نامنظم و تغییرات جسمی جزو شایعترین علائم به حساب میآیند. با این حال اگر نگران هستید و یا شرایط خاصی دارید میتوانید آزمایش خون بدهید و سطح هورمونهایتان را اندازهگیری کنید. همچنین زنان جوانی که پیش از 45 سالگی این علائم را دارند باید با صلاحدید پزشک آزمایش هورمونی انجام دهند چراکه وجود این علائم خبر از یائسگی زودرس میدهد. پس از انجام آزمایش نیز باید برای درمان اقدام کرد زیرا عوارض یائسگی زودرس در برخی موارد خطرناک گزارش شده و فرد باید حتما تحت درمان قرار بگیرد.
عوارض یائسگی
عوارض یائسگی نیز مانند علائم و سن شروع آن در زنان متفاوت است و شدت عوارض به الگوی زندگی فرد، ژنتیک و موارد دیگر بستگی دارد. اما شایعترین عوارضی که طبق تحقیقات ذکر شده پوکی استخوان، کاهش میل جنسی، بیماریهای قلبی عروقی، افسردگی و اختلالات روحی هستند. اما باید بدانید که جای نگرانی وجود ندارد چون علم پزشکی برای اکثر این موارد راهحلی یافته و ارائه کرده است.
درمان یائسگی
شاید علائم و عوارضی که در این مطلب به آن اشاره کردیم شما را نگران کند و خطرناک بهنظر برسد، اما لازم است بدانید که اکثر این موارد قابل کنترل است. یائسگی پایان زندگی و دوران پیری یک زن نیست و او میتواند مانند مراحل دیگر شاداب و سالم زندگی کند. اگر شدت علائمی که گفتیم بسیار زیاد باشد و زندگی فرد را مختل کند، پزشک از روش هورموندرمانی جایگزین استفاده میکند و با تجویز هورمون مصنوعی به افزایش سطح استروژن کمک میکند. در ادامه راهکارهایی برای بهتر شدن سبک زندگی خواهیم نوشت که تمامی افراد میتوانند آن را اجرا کنند.
ممکن است در اثر گرگرفتگی زیاد، کیفیت خواب فرد دچار مشکل شود. در این مورد بهتر است از خوردن الکل و غذاهای تند و تیز که احساس گرگرفتگی را تحریک میکند بپرهیزید. در زمان گرگرفتگی نفس عمیق بکشید و لباسهای خنک و نازک به تن کنید. اگر دچار بیخوابی هستید پیشنهاد میکنیم خوردن قهوه و کافئین، وعدههای غذایی چرب و سنگین و سیگار کشیدن را از زندگی روتین خود حذف کنید. ورزش کردن و تحرک داشتن، رعایت رژیم غذایی، پرهیز از مصرف الکل، شرکت در فعالیتهای اجتماعی و گروههای دوستانه نیز میتواند شما را سرحال و شاداب نگه دارد و به کاهش فاکتورهای مؤثر در افسردگی کمک کند.
سوالات متداول
آیا ممکن است قبل از چها سالگی یائسه شویم؟
بله به ژنتیک شما بستگی دارد.
برای درمان افسردگی این دوران چهکاری انجام دهیم؟
ورزش کنید و به مشاور مراجعه کنید.
برای جلوگیری از یائسگی زودرس چهکار کنیم؟
از مصرف سیگار، قهوه زیاد و نمک زیاد بپرهیزید. استرس خود را کاهش دهید و با بدن خود مهربان باشید.